بیماری سلیاک (Celiac disease) در مفهوم کلی یک بیماری خود ایمنی جدی است که در آن مصرف زیاد گلوتن ، پروتئینی که در گندم و سایر غلات وجود موجب بروز مشکلاتی در سیستم گوارش میشود. طبق آماری که وجود دارد از هر ۱۰۰ نفر در جهان ۱ نفر به این بیماری مبتلا میشود. این مطلب را میتونید در کلینیک مهنا https://jarahlaser.com/بخوانید.
بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک که با نام اسپرو سلیاک هم آن را میشناسند یک اختلال گوارشی و خود ایمنی خطرناک است که در آن مصرف فراوان گلوتن منجر به آسیب به روده کوچک میشود. این بیماری اختلالی است که در آن سیستم ایمنی بدن هنگام خوردن گلوتن به بافت های خود ( بافت روده باریک ) حمله میکند و شما نمیتوانید مواد مغذی بدن را به درستی دریافت کنید. در این حملات یک آنتی بادی تولید میشود که به پوشش و پرزهای انگشتی روده کوچک شما ( مخاط) آسیب میرساند که باعث عدم جذب مواد مغذی میشود و منجر به سوء تغذیه و سایر مشکلات جدی سلامتی میشود. گلوتن نوعی پروتئین است که در غلات مانند گندم ، جو ، چاودار و پاستا ، در ویتامین ها و مکمل ها ، محصولات مو و پوست و خمیر دندان وجود دارد. بیماری سلیاک همانطور که گفته شد کاملا ارثی و ژنتیکی است ، به این معنی که بیشتر در خانواده ها وجود دارد. افرادی که دارای بستگان درجه یک مبتلا به بیماری سلیاک هستند مانند والدین ، فرزند ، خواهر و برادر در معرض خطر ابتلا به این بیماری و اختلال هستند. بیماری سلیاک می تواند در هر سنی پس از شروع مصرف گلوتن ایجاد شود.
علائم سلیاک
علائم بیماری سلیاک در بین افراد کاملا متفاوت است که میتواند تشخیص آن را سخت و پیچیده کند. بعضی افراد هیچ یک از علائم بیماری را ندارند و متوجه بیماری خود نمیشوند. در بعضی افراد علائم بروز میدهند و سریع از بین میروند که در اکثر موارد بیماران به این علامت ها توجه نمیکنند.
طبق آماری که وجود دارد %۸۳ از افراد مبتلا به بیماری سلیاک به درستی تشخیص داده نشده اند یا با سایر بیماری های دیگر اشتباه گرفته شده است. به صورت کلی علائم این اختلال را می توان به دو دسته بزرگسالان و کودکان تقسیم کرد. زیرا علائم در هر سنی متفاوت بروز میدهد.
علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان
انواع علائم شایع بیماری سلیاک عبارتند از :
علائم گوارشی مانند درد معده ، نفخ شکم ، یبوست ، اسهال یا مدفوع چرب یا بد بو ، گاز معده و درد در ناحیه شکم
حالت تهوع و استفراغ
سوء هاضمه و کاهش وزن
خستگی و ضعف زیاد
علائم بروز کم خونی مانند رنگ پریدگی ، دست و پای سرد ، ناخن های شکننده و سردرد یا میگرن
افسردگی و اضطراب
درماتیت هرپتی فرمیس یا بثورات خارش دار همراه با تاول
زخم در دهان ، آفت یا خشکی دهان و تغییر رنگ دندان ها
پریودهای غیر طبیعی
ناباروری یا مشکلات در باردار شدن
تحریک پذیری
تحلیل رفتن عضله یا کاهش تون عضلانی
مشکلات سیستم عصبی مانند آتاکسی ، مشکلات تعادلی ، بی حسی یا گزگز ، عدم تمرکز یا نوروپاتی محیطی
آرتریت و درد مفاصل
استئوپنی و پوکی استخوان
علائم بیماری سلیاک در کودکان
شناسایی بیماری سلیاک در کودکان میتواند بسیار دشوار باشد زیرا کودکان در حال رشد هستند و ممکن است علائم این بیماری با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود. همچنین تنها ۳۰-۲۰ درصد کودکان مبتلا به این اختلال علائم معده دارند. از شایع ترین علائم در کودکان عبارتند از :
کاهش اشتها
تحریک پذیری
ناکامی یا تاخیر در رشد یا بلوغ
متورم شدن شکم یا درد شکم
استفراغ
کم خونی
نفخ و گاز
اسهال مزمن یا یبوست
خستگی و ضعف
عدم افزایش وزن یا کاهش وزن
بثورات پوستی
استخوان های نازک یا شکستگی های مکرر
تشخیص بیماری سلیاک
در مرحله پزشکان تمام اطلاعات مربوط به سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی میکنند و پس از آن به دنبال علائمی از این بیماری در بدن شما می گردند. به دلیل اینکه سرعت آسیب به روده آهسته است بسیاری از افراد نمی دانند که به این بیماری مبتلا هستند و فقط ۲۰ در صد افراد تشخیص داده میشوند. چندین نوع آزمایش و معاینات پزشکی برای تشخیص کامل بیماری سلیاک وجود دارد که عبارتند از :
آزمایش خون : در آزمایش خون سطح و مقدار افزایش آنتی بادی های آسیب رسان به به مخاط روده شما بررسی میشود. از مهم ترین آزمایش ها خون میتوان به IgA کل ، IgA-tTG و IgA-EMA اشاره کرد.
آزمایش سرولوژی : سطح آنتی بادی های پروتئینی خاص را که نشان دهنده واکنش ایمنی بدن به گلوتن است را اندازه میگیرند.
آزمایش ژنتیکی : در این آزمایش آنتی ژن های لکوسیتی انسان یعنی ژن های HLA-DQ2 و HLA-DQ8 بررسی میکنند.
آندوسکوپی و بیوپسی روده : برای تایید تشخیص بیماری سلیاک طی فرایند آندوسکوپی نمونه برداری ( بیوپسی) از بافت پوشش روده کوچک شما میشود.
بررسی حساسیت به گلوتن : در بعضی موارد پزشک برای تشخیص آزمایش هایی که حساسیت شما به گلوتن را نشان دهد انجام میدهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بیماری سلیاک در هر سنی میتواند ایجاد شود اما به صورت کلی در اوایل کودکی بین ۸ تا ۱۲ ماهگی و اواسط زندگی بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی سن های رایج بروز این بیماری هستند . بیماران سلیاک نیازمند بررسی کامل برای تایید دقیق این بیماری هستند و در صورت بروز هر یک از علائم گفته شده در طولانی مدت و بروز علائم حساسیت به گلوتن ، رنگ پریدگی و تحریک پذیری در کودکان بهتر است به پزشک برای تشخیص و درمان به موقع مراجعه کنید.
درمان بیماری سلیاک
متاسفانه هیچ درمانی برای بهبود کامل بیماری سلیاک وجود ندارد و این یک بیماری خودایمنی مادام العمر است. با این حال درمان هایی برای بهبود علائم و پیشگیری ازاین بیماری وجود دارد. مهم ترین درمان برای این اختلال قطع مصرف گلوتن و داشتن رژیم تغذیه و غذایی مناسب و سالم است. با قطع مصرف گلون آسیب به روده کوچک شما به مرور زمان کم میشود و می توانید مواد غذایی را به درستی جذب کنید. از دیگر درمان ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
مصرف مکمل های غذایی برای جایگزینی هرگونه کمبود
عدم مصرف غذاهای گلوتن دار و جایگزین غذاهای بدون گلوتن مانند محصولات لبنی ، میوه و سبزیجات ، گوشت و ماهی
مصرف داروهای خاص برای درمان درماتیت هرپتی فرمیس مانند داروی داپسون
داروهای کورتیکواستروئیدها برای درمان التهاب های شدید
انجام تست های پیگیری مداوم برای اطمینان از کنترل بیماری
استفاده از شیر طبیعی مادر برای نوزادان
درمان خشکی مقعد + علت و پیشگیری
به وبلاگ خود خوش امدید